افتادگی رحم یکی از شایع ترین مشکلاتی می‌باشد که بانوان با آن روبرو هستند، در خصوص آن مهم ترین مسئله این می‌باشد که خیلی‌ها علت ایجاد شدن مشکل را نمی دانند، یا نمی شناسند و یا نمی توانند از بروز آن جلوگیری کنند، بنابراین در بیشتر مواقع زایمان طبیعی، یائسگی و گاهی موارد عفونت‌ها را علت رخ دادن این عارضه می‌دانند .
این در صورتی است که متخصصان و پزشکان زنان عوامل دیگری را تاثیرگذار در افتادگی ارگان‌های کف لگن می‌دانند بنابراین در این مقاله توصیه‌های متفاوتی در خصوص پیشگیری از بروز این عارضه بیان می‌کنیم .
جابجا شدن رحم بر اثر شل شدن لیگامان‌های رحمی رخ می‌دهد و این علت موجب می‌شود که رحم پایین تر از جای معمولی خود قرار بگیرد .
افتادگی مثانه از دیگر مشکلاتی است که سبب می‌شود بانوان با آن روبرو شوند، این مسئله بسیار برای بانوان آزار دهنده می‌باشد .
دکتر پوران حاجیان معتقد هستند علت اصلی افتادگی مثانه، شل شدن دیواره میان واژن و مثانه است، این امر سبب شده مثانه کمی جابجا شود که بر اثر این جابجایی مجرای ادرار هم جابجا می‌شوند در نتیجه زاویه میان مجرای ادار و مثانه تغییر می‌کنند .
در این مقاله به این موضوعات می‌پردازیم:
- دلایل افتادگی رحم
- علائم افتادگی رحم
- زمان مراجعه به پزشک
- درمان افتادگی رحم
افتادگی رحم چیست؟
رحم شما به طور طبیعی سر جای خود همراه با عضلات، بافت‌ها و رباط‌های گوناگون در لگن قرار دارد. به دلیل زایمان یا وضع حمل سخت و یا دلایلی دیگر، عضلات نگهدارنده رحم ضعیف می‌شوند، همچنین با افزایش سن و از دست رفتن طبیعی هورمون استروژن، رحم می‌تواند به داخل کانال واژن فرو رود و عارضه‌ای به نام افتادگی را ایجاد کند.
دلایل افتادگی رحم
شرایط زیر می‌تواند منجر به افتادگی‌رحم شود:
- بارداری/چندقلوزایی با زایمان پیچیده یا طبیعی از طریق واژن
- ضعف عضلات لگن با افزایش سن
- ضعیف شدن یا از دست رفتن حجم بافت بعد از یائسگی و از دست رفتن استروژن طبیعی
- شرایطی که منجر به افزایش فشار در شکم شود؛ مانند سرفه مزمن (با برونشیت و آسم)، تنقیه (با یبوست)، تومورهای لگن (نادر است)، یا تجمع مایع در شکم
- افزایش وزن یا چاقی با کشیدگی بیش از اندازه در عضلات لگن
- جراحی بزرگ در ناحیۀ لگن که منجر به از دست رفتن محافظت بیشتر می‌شود
علائم افتادگی رحم
علائم افتادگی رحم عبارت‌اند از:
- احساس پر بودن یا فشار در لگن ( ممکن است حس کنید که روی یک توپ کوچک نشسته‌اید)
- درد در پایین کمر
- احساس کنید چیزی از واژن شما در حال بیرون آمدن است
- درد هنگام مقاربت جنسی
- مشکل در ادرار یا حرکت روده‌ها
- مشکل در راه رفتن
افتادگی رحم و زمان مراجعه به پزشک
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، پزشک را مطلع کنید:
- ممکن است حس کنید که دهانۀ رحم به ورودی مجرای واژن نزدیک شده است (طول واژن کم شده است) یا در مجرای واژن احساس فشار کنید و حس کنید چیزی از واژن شما در حال بیرون زدن است.
- ممکن است مدام از چکه کردن ادرار یا فوریت برای اجابت مزاج (فوریت برای مدفوع کردن) احساس ناراحتی کنید.
- ممکن است مدام درد در قسمت تحتانی کمر یا مشکل در هنگام پیاده‌روی، ادرار کردن یا اجابت مزاج داشته باشید.
اگر هر کدام از علائم زیر را تجربه کردید، فوراً به دنبال درمان باشید:
- حبس یا سختی ادرار یا مدفوع
- افتادگی کامل رحم (رحم شما از واژن بیرون می‌آید)
آزمایشات و معاینات لازم برای تشخیص افتادگی رحم
پزشک شما می‌تواند افتادگی رحم را با سابقۀ پزشکی و معاینۀ بدنی لگن تشخیص دهد.
- پزشک ممکن است شما را در حالت ایستاده و دراز کشیده معاینه کند و از شما بخواهد که سرفه کنید یا زور بزنید تا فشار شکم بیشتر شود.
- برخی شرایط مانند انسداد حالب به دلیل افتادگی کامل، ممکن است به پیِلوگرام وریدی (IVP) یا سونوگرافی کلیه نیاز داشته باشد. محلولی رنگی درون رگ تزریق می‌شود و یک سری اشعه ایکس برای مشاهده ی پیشرفت آن در مثانه گرفته می‌شود.
- اولتراسوند ممکن است برای رد احتمال مشکلات دیگر به کار رود. در این آزمایش، میله‌ای وارد شکم یا واژن می‌شود تا تصاویری با امواج صوتی ایجاد کند.
شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص افتادگی رحم با شماره‌های مطب دکتر پوران حاجیان تماس حاصل فرمایید و خانم دکتر طی یک جلسه مشاوره و معاینه بهترین روش‌های درمانی مناسب با شرایط شما را به شما اعلام می‌کنند.
درمان افتادگی رحم
درمان به این بستگی دارد که چقدر ساختار محافظ اطراف رحم ضعیف شده است.
درمان خانگی
شما می‌توانید عضلات لگن را با تمرینات کگل تقویت کنید. شما این کارها را با سفت کردن عضلات لگن انجام می‌دهید؛ به نحوی که انگار در حال متوقف کردن ادرار خود هستید. این تمرین دیافراگم لگن را قوی می‌کند و محافظت بیشتری ایجاد می‌کند. از راهنمایی‌های پزشک استفاده کنید تا بهترین راه‌ها برای حفظ و تمرین عضلات داشته باشید.
داروها
کرم استروژن (هورمون) یا تخمک‌های شیاف یا حلقه‌هایی که در واژن گذاشته می‌شود به بازیابی قوا و حیات بافت‌های واژن کمک می‌کند. اما استروژن فقط برای زنانی که در دوران پس از یائسگی هستند تجویز می‌شود.
جراحی
بر حسب سن و اینکه دلتان بخواهد باردار شوید، جراحی می‌تواند رحم را ترمیم یا آن را بردارد. وقتی تشخیص داده شد و در موارد شدید، رحم شما با هیسترکتومی برداشته می‌شود. هنگام جراحی، جراح می‌تواند افتادگی دیواره واژن، مجرای ادرار، مثانه یا مقعد را اصلاح کند. جراحی می‌تواند توسط جراحی باز شکمی، از طریق واژن یا برش‌های کوچک در شکم یا واژن با ابزار خاص انجام شود.
استفاده از پساری Pessary در افتادگی رحم
اگر جراحی نمی‌خواهید یا فرد مناسبی برای این کار نیستید، ممکن است بخواهید از دستگاه محافظ در واژن خود استفاده کنید که به آن پساری می‌گویند. پساری ابزاری پزشکی است که در داخل واژن کار گذاشته می‌شود و ضمن محافظت از ساختارهای داخل واژن و لگن، رحم را از افتادگی حفظ می‌کند. می‌توانید از این دستگاه به صورت دائمی یا موقتی استفاده کنید.
این دستگاه‌ها در شکل‌ها و اندازه‌های مختلف است و باید با اندازۀ واژن و رحم شما متناسب باشد. اگر افتادگی شما شدید است ممکن است پساری مفید واقع نشود. علاوه بر این، پساری‌ها ممکن است داخل واژن را تحریک کنند و منجر به بوی بد شوند.
پیگیری و مراقبت پس از درمان افتادگی رحم
پیگیری به این بستگی دارد که عارضۀ شما چطور درمان می‌شود.
- اگر جراحی داشتید، باید طبق توصیۀ جراح پیگیری کنید.
- اگر در واژن خود پساری دارید باید تمیز شود و توسط پزشک برای مشاهدۀ وضعیت صحیح قرار گرفتن بررسی شود و آن را در فواصل زمانی معین در جای خود قرار دهد. مگر اینکه به شما آموزش داده شود که چطور آن را بردارید و خودتان در منزل تمیز کنید.
جلوگیری از افتادگی رحم و مثانه
می توانید با انجام کارهای ساده ای فشار وارده بر عضلات لگن را کاهش دهید به خصوص اگر تا به حال زایمان طبیعی انجام داده اید. در ادامه به این موارد می‌پردازیم:
- از وزنه برداری سنگین خودداری کنید.
- از زور زدن و وارد کردن فشار در هنگام دفع مدفوع خودداری کنید.
- از مصرف دخانیات خودداری کنید تا احتمال ابتلای شما به سرفه مزمن کاهش یابد.
- سعی کنید وزن متعادلی از طریق رژیم و ورزش داشته باشید.
