درمان کیست تخمدان یکی از دغدغه‌های رایج در بین خانم‌ها است، زیرا این عارضه در چرخه قاعدگی، باروری و سلامت عمومی آنها تأثیر می‌گذارد. این کیست‌ها می‌توانند عملکرد طبیعی تخمدان را تحت تأثیر قرار دهند و در برخی موارد باعث درد، بی‌نظمی قاعدگی یا مشکلات باروری شوند.
روش‌های درمانی کیست تخمدان بسته به نوع، اندازه و علائم آن متفاوت است و شامل درمان دارویی، تغییر سبک زندگی و در موارد شدیدتر، جراحی می‌شود. در این مقاله به بررسی روش‌های مؤثر برای درمان این عارضه خواهیم پرداخت.
بهترین روش های درمان کیست تخمدان چیست؟
به گفته دکتر پوران حاجیان ، درمان کیست تخمدان به نوع، اندازه و علائم آن بستگی دارد. در ادامه برخی از بهترین روش‌های درمانی را معرفی می‌کنیم:
1. در بسیاری از موارد، کیست‌های کوچک و بدون علائم خودبه‌خود از بین می‌روند. پزشک ممکن است چند ماه وضعیت را تحت نظر بگیرد و با سونوگرافی‌های دوره‌ای، روند تغییرات کیست را بررسی کند.
2. مصرف قرص‌های ضدبارداری ترکیبی یا پروژسترونی می‌تواند از تشکیل کیست‌های جدید جلوگیری کند. این روش به ویژه برای زنانی که دچار کیست‌های مکرر می‌شوند، مفید است.
3. رژیم غذایی سالم، کاهش مصرف قند و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده، ورزش منظم و مدیریت استرس می‌تواند به تنظیم هورمون‌ها و کاهش احتمال رشد کیست کمک کند.
4. برخی گیاهان دارویی مانند رازیانه، زنجبیل و دارچین به کاهش التهاب و تنظیم هورمون‌ها کمک می‌کنند. البته استفاده از این روش‌ها باید تحت نظر پزشک باشد.
5. اگر کیست بسیار بزرگ باشد، علائم شدید ایجاد کند یا احتمال سرطانی بودن آن وجود داشته باشد، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. روش‌هایی مانند لاپاراسکوپی (کم‌تهاجمی) و لاپاراتومی (جراحی باز) برای برداشتن کیست استفاده می‌شوند.
6. برخی بیماری‌ها مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) باعث ایجاد کیست‌های متعدد می‌شوند. کنترل این بیماری با رژیم غذایی مناسب، داروهای کاهش‌دهنده مقاومت به انسولین (مانند متفورمین) و درمان‌های هورمونی می‌تواند به کاهش کیست‌ها کمک کند.
بیشتر بخوانید: فیبروم رحم
زمان مناسب برای درمان کیست تخمدان
زمان مناسب برای درمان کیست تخمدان به نوع کیست و علائم بیمار بستگی دارد. در برخی موارد، درمان فوری لازم نیست به خاطر همین تنها باید تحت نظر پزشک باشید. اما در شرایط زیر، باید زودتر اقدام کنید:
- کیست بزرگ‌تر از ۵ تا ۷ سانتی‌متر است و طی چند ماه کوچک نمی‌شود.
- علائمی مثل درد شدید لگنی، خونریزی غیرطبیعی یا فشار بر مثانه و روده ایجاد شده است.
- سونوگرافی نشان می‌دهد که کیست مشکوک به سرطان است.
- اگر کیست به بارداری آسیب بزند یا باعث ناباروری شود.
در این شرایط، پزشک گاهی روش‌های درمانی تهاجمی‌تر مثل جراحی را توصیه می‌کند.
آیا جراحی برای درمان کیست تخمدان ضروری است؟
در بیشتر موارد، جراحی برای درمان کیست تخمدان ضروری نیست، اما در شرایط خاص ناچار به جراحی هستید. جراحی بر اساس عواملی مثل اندازه، نوع و علائم کیست انجام می‌شود.
مواردی که جراحی توصیه می‌شود:
- کیست بزرگ‌تر از ۷ تا ۱۰ سانتی‌متر باشد و خودبه‌خود از بین نرود.
- کیست باعث درد شدید، خونریزی یا پیچ‌خوردگی تخمدان شده باشد.
- کیست در سونوگرافی ساختار غیرطبیعی یا جامد داشته باشد.
- خانم یائسه باشد، زیرا احتمال سرطانی بودن کیست در این سنین بیشتر است.
انواع جراحی برای درمان کیست تخمدان
◀️ لاپاراسکوپی: برای کیست‌های خوش‌خیم و کوچک‌تر از ۱۰ سانتی‌متر قابل انجام است، در طول عمل برش‌های کوچکی در شکم ایجاد می‌شود. نکته قابل توجه در این زمینه، کوتاه‌تر بودن زمان این جراحی است.
◀️ لاپاراتومی: در مواردی که کیست بزرگ باشد یا احتمال سرطانی بودن آن مطرح شود، انجام می‌شود. این جراحی شامل ایجاد برش بزرگ‌تر در شکم برای برداشتن کیست یا تخمدان است.
آیا درمان کیست تخمدان می‌تواند به خودی خود انجام شود؟
در بسیاری از موارد، کیست‌های تخمدان، به‌ویژه کیست‌های عملکردی، بدون نیاز به درمان خاصی و به‌صورت خودبه‌خود طی چند هفته یا چند ماه از بین می‌روند. این کیست‌ها معمولاً ناشی از تغییرات طبیعی در چرخه قاعدگی هستند و علائم خاصی ایجاد نمی‌کنند. پزشک ممکن است در چنین شرایطی تنها توصیه به پیگیری منظم با سونوگرافی کند تا از کوچک شدن و جذب تدریجی کیست اطمینان حاصل شود.
بااین‌حال، در صورتی که کیست بزرگ، دردناک یا همراه با علائم شدیدی مانند بی‌نظمی قاعدگی، فشار در لگن یا مشکلات باروری باشد، ممکن است نیاز به درمان‌های دارویی یا حتی جراحی وجود داشته باشد. همچنین، برخی از انواع کیست‌ها مانند کیست‌های ناشی از سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یا کیست‌های درمویید و آندومتریوز، معمولاً به خودی خود برطرف نمی‌شوند و نیاز به مداخلات پزشکی دارند.
چه زمانی برای درمان کیست تخمدان نیاز به مراجعه به پزشک است؟
برخی از نشانه‌هایی که نیاز به بررسی فوری دارند، شامل درد شدید و ناگهانی در لگن، همراه با حالت تهوع و استفراغ، خونریزی غیرطبیعی بین دوره‌های قاعدگی یا پس از یائسگی، احساس سنگینی، نفخ یا فشار در شکم که بهبود نمی‌یابد. تب و علائم عفونت همراه با درد لگنی، کیست بزرگ‌تر از ۵ سانتی‌متر که طی چند ماه کوچک نمی‌شود؛ است.
مراجعه زودهنگام به پزشک از بروز عوارضی مثل پارگی کیست، خونریزی داخلی و مشکلات باروری جلوگیری می‌کند. پس اگر به هر دلیلی با این علائم مواجه شدید که کنترل آنها برای شما مشکل است، حتما در اولین فرصت به پزشکتان اطلاع بدهید تا با معاینه دقیق پزشکی مشکل شما را برطرف کند.
نتیجه‌گیری
درمان کیست تخمدان بسته به نوع، اندازه و علائم آن متفاوت است. بسیاری از کیست‌ها خودبه‌خود از بین می‌روند، اما برخی از آنها به درمان دارویی یا جراحی نیاز دارند. زمان مناسب برای درمان کیست‌های تخمدان به علائم، اندازه کیست و تأثیر آن بر سلامت فرد بستگی دارد. در صورتی که کیست باعث درد شدید، خونریزی غیرطبیعی یا عوارض دیگر شد، حتما باید این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. فراموش نکنید که مراجعه منظم به پزشک و انجام سونوگرافی‌های دوره‌ای بهترین راه برای مدیریت و پیشگیری از عوارض کیست تخمدان است.