سرطان دهانه رحم یا سرویکس یکی از انواع سرطان در زنان است که معمولاً به دلیل عفونت پایدار با ویروس پاپیلومای انسانیایجاد می‌شود. این بیماری در مراحل اولیه اغلب بدون علامت است، اما در صورت پیشرفت می‌تواند باعث خونریزی غیرطبیعی، درد لگنی و مشکلات ادراری شود. غربالگری منظم با تست پاپ‌اسمیر و واکسیناسیون HPV از مؤثرترین راه‌های پیشگیری از این سرطان محسوب می‌شوند. آگاهی از عوامل خطر و روش‌های تشخیصی و درمانی می‌تواند به کاهش نرخ ابتلا و افزایش شانس بهبودی کمک کند.
سرطان دهانه رحم یا سرویکس چیست؟
سرطان سرویکس نوعی سرطان است که در سلول‌های دهانه رحم شروع می‌شود. دهانه رحم قسمت پایینی و باریک رحم است که رحم را به واژن (کانال زایمان) متصل می‌کند. این سرطان معمولاً به‌تدریج و در طول زمان رشد می‌کند. پیش از بروز سرطان، سلول‌های دهانه رحم دچار تغییراتی به نام دیسپلازی می‌شوند که در آن، سلول‌های غیرطبیعی در بافت دهانه رحم ظاهر می‌شوند. اگر این سلول‌های غیرطبیعی از بین نروند یا برداشته نشوند، ممکن است به سلول‌های سرطانی تبدیل شده و به‌مرور به عمق دهانه رحم و نواحی اطراف گسترش پیدا کنند.
بیشتر بخوانید: سرطان رحم
علل بروز سرطان دهانه رحم
این سرطان معمولاً در اثر تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های دهانه رحم ایجاد می‌شود که به‌مرور زمان می‌توانند سرطانی شوند. مهم‌ترین عوامل مؤثر در بروز این سرطان عبارتند از:
1. عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
ویروس HPV، به‌ویژه انواع پرخطر آن، مهم‌ترین عامل سرطان سرویکس یا دهانه رحم است. این ویروس از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود و می‌تواند باعث تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های دهانه رحم شود.
2. ضعف سیستم ایمنی
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند بیماران مبتلا به HIV یا کسانی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند، در برابر تغییرات سلولی و عفونت‌های ویروسی آسیب‌پذیرتر هستند.
3. مصرف دخانیات
سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان سرویکس را افزایش می‌دهد، زیرا مواد شیمیایی موجود در دخانیات می‌توانند به DNA سلول‌های دهانه رحم آسیب برسانند.
4. رابطه جنسی پرخطر
داشتن شرکای جنسی متعدد یا شروع فعالیت جنسی در سنین پایین، احتمال تماس با ویروس HPV را افزایش داده و خطر این بیماری را بیشتر می‌کند.
5. سابقه خانوادگی
زنانی که در خانواده خود سابقه این سرطان دارند، ممکن است از نظر ژنتیکی مستعدتر باشند.
6. عدم انجام غربالگری‌های منظم
غربالگری‌هایی مانند تست پاپ‌اسمیر و آزمایش HPV می‌توانند تغییرات پیش‌سرطانی را شناسایی کرده و از پیشرفت سرطان جلوگیری کنند.
7. مصرف طولانی‌مدت قرص‌های ضدبارداری
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده طولانی‌مدت از قرص‌های ضدبارداری ممکن است خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهد.
8. تعداد بارداری‌های زیاد
زنانی که چندین بارداری داشته‌اند، به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیکی در دهانه رحم، بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار دارند.
9. عدم رعایت بهداشت جنسی
رعایت نکردن بهداشت جنسی و ابتلا به بیماری‌های مقاربتی می‌تواند احتمال تغییرات سلولی غیرطبیعی را افزایش دهد.
نشانه های سرطان سرویکس یا دهانه رحم
علائم این سرطان در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد، اما شایع‌ترین نشانه‌های آن عبارتند از:
- خونریزی غیرطبیعی واژینال، به‌ویژه پس از رابطه جنسی، بین دوره‌های قاعدگی یا بعد از یائسگی
- ترشحات غیرطبیعی و بدبوی واژینال
- احساس درد در هنگام مقاربت همراه با خونریزی
- درد لگنی یا کمردرد مداوم
در مراحل اولیه، این بیماری ممکن است بدون علامت باشد، به‌ویژه در زنانی که فعالیت جنسی ندارند. به همین دلیل، انجام غربالگری‌های منظم مانند تست پاپ‌اسمیر و بررسی‌های پزشکی دوره‌ای، برای تشخیص زودهنگام و افزایش شانس درمان موفقیت‌آمیز بسیار ضروری است.
روش های تشخیص سرطان دهانه رحم چیست؟
تشخیص دقیق این بیماری نقش اساسی در انتخاب روش درمانی مناسب دارد. پزشکان برای ارزیابی میزان پیشرفت بیماری از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند.
یکی از مهم‌ترین روش‌های تشخیص، آزمایش پاپ اسمیر است که در آن سلول‌های دهانه رحم برداشته شده و از نظر وجود سلول‌های غیرطبیعی، سرطانی و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) بررسی می‌شوند. این آزمایش علاوه بر تشخیص سرطان، برای شناسایی برخی عفونت‌های ویروسی نیز کاربرد دارد.
روش دیگر معاینه دهانه رحم با کولپوسکوپی است که به پزشک امکان مشاهده دقیق ناحیه داخلی واژن و تشخیص ضایعات پیش‌سرطانی را می‌دهد. این روش ایمن بوده و عوارضی ندارد. در صورت مشاهده بافت مشکوک، بیوپسی (نمونه‌برداری بافتی) انجام می‌شود که دقیق‌ترین راه برای تشخیص قطعی سرطان محسوب می‌شود. در این روش، بخشی از بافت دهانه رحم برای بررسی سلول‌های سرطانی برداشته می‌شود. بیوپسی معمولاً با بی‌حسی موضعی انجام شده و ممکن است با کمی خونریزی و ترشح همراه باشد که طبیعی است و جای نگرانی ندارد.
جمع بندی
خوشبختانه سرطان دهانه رحم و یا سرویکس در صورتی که سریع تشخیص داده شود قابل درمان است. توصیه ما به شما این است که از این بیماری نترسید، اما آن را جدی بگیرید. به صورت دوره ای برای انجام غربالگری به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. پس از مراجعه به پزشک زنان و زایمان دستورات او را به دقت اجرا کنید. برای رسیدن به بهبودی کامل از مصرف خودسرانه دارو یا هر نوع درمان گیاهی اجتناب کنید.