عفونت رحم یکی از مشکلات شایع در حوزه سلامت زنان است که می‌تواند در سنین مختلف رخ دهد. این عارضه معمولاً به دنبال ورود باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها به دستگاه تناسلی ایجاد می‌شود و اگر به‌موقع درمان نشود، ممکن است عوارض جدی از جمله ناباروری یا گسترش عفونت به سایر بخش‌های لگن را به دنبال داشته باشد. بسیاری از زنان این مشکل را با علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی، درد لگن، بوی نامطبوع واژن یا تب تجربه می‌کنند. شناخت علائم و روش‌های درمانی برای عفونت رحم و واژن اهمیت زیادی دارد؛ زیرا درمان زودهنگام از عوارض طولانی‌مدت پیشگیری می‌کند.
در این مقاله به‌طور جامع به بررسی علائم، علل، انواع و بهترین راه‌های درمان عفونت رحم و واژن می‌پردازیم.
عفونت رحم چیست؟
عفونت رحم یا اندومتریت زمانی رخ می‌دهد که لایه داخلی رحم (اندومتر) دچار التهاب و آلودگی می‌شود. این عفونت می‌تواند به‌صورت حاد یا مزمن باشد. در نوع حاد، علائم به‌طور ناگهانی بروز می‌کنند و نیاز به درمان سریع دارند. در نوع مزمن، علائم خفیف‌تر اما ماندگارتر بوده و معمولاً با مشکلاتی مانند ناباروری یا دردهای لگنی طولانی‌مدت همراه است.
علل عفونت رحم و واژن
عفونت‌های رحم و واژن می‌توانند دلایل متعددی داشته باشند، از جمله:
- باکتری‌ها: شایع‌ترین علت عفونت، ورود باکتری‌ها از طریق واژن به داخل رحم است. برخی از باکتری‌ها مانند استافیلوکوک و استرپتوکوک می‌توانند باعث التهاب شوند.
- عفونت‌های مقاربتی (STD): بیماری‌هایی مثل کلامیدیا و سوزاک از عوامل اصلی عفونت رحم هستند.
- ویروس‌ها: ویروس HPV و هرپس تناسلی می‌توانند در بروز عفونت‌های رحمی نقش داشته باشند.
- قارچ‌ها و انگل‌ها: کاندیدا و تریکوموناس از عوامل مهم عفونت‌های واژن هستند که گاهی به رحم نیز سرایت می‌کنند.
- ابزار پزشکی و جراحی: انجام برخی اقدامات مانند سزارین، سقط، هیستروسکوپی یا استفاده از آی‌یودی (IUD) می‌تواند خطر عفونت را افزایش دهد.
- ضعف سیستم ایمنی: زنان با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر مستعد ابتلا به این عارضه هستند.
علائم عفونت رحم
تشخیص زودهنگام عفونت رحم به علائم آن بستگی دارد. برخی از شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- ترشحات غیرطبیعی با رنگ زرد، سبز یا خاکستری
- بوی بد واژن
- خونریزی غیرطبیعی بین پریودها یا بعد از رابطه جنسی
- درد و احساس سنگینی در ناحیه لگن
- تب و لرز
- خستگی و ضعف عمومی
- درد هنگام رابطه جنسی یا ادرار
عفونت واژن و ارتباط آن با عفونت رحم
بسیاری از عفونت‌های رحمی از عفونت‌های درمان‌نشده واژن شروع می‌شوند. واژن محیطی حساس است و هرگونه تغییر در تعادل فلور طبیعی آن می‌تواند زمینه‌ساز رشد بیش از حد میکروب‌ها شود. در صورت بی‌توجهی، عفونت واژن به سمت رحم و حتی لوله‌های فالوپ گسترش می‌یابد و مشکلاتی مانند بیماری التهابی لگن (PID) را ایجاد می‌کند.
انواع عفونت‌های واژن
- عفونت قارچی (کاندیدا): باعث خارش شدید، ترشحات سفید و غلیظ می‌شود.
- عفونت باکتریایی (واژینوز باکتریال): با ترشحات خاکستری و بوی نامطبوع همراه است.
- عفونت انگلی (تریکوموناس): علائمی مانند ترشحات کف‌آلود زرد یا سبز و سوزش واژن ایجاد می‌کند.
- عفونت ویروسی: هرپس تناسلی می‌تواند موجب زخم‌های دردناک در ناحیه تناسلی شود.
روش‌های تشخیص عفونت رحم و واژن
برای تشخیص دقیق، پزشک معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- معاینه لگنی
- تست پاپ اسمیر
- کشت ترشحات واژن یا دهانه رحم
- سونوگرافی رحم و تخمدان‌ها
- آزمایش خون و بررسی سطح التهابات
درمان عفونت رحم و واژن
۱. درمان دارویی
- آنتی‌بیوتیک‌ها: برای عفونت‌های باکتریایی تجویز می‌شوند. دوره مصرف باید کامل شود تا از بازگشت عفونت جلوگیری گردد.
- ضدقارچ‌ها: در عفونت‌های ناشی از کاندیدا استفاده می‌شوند. داروهای موضعی یا خوراکی مانند فلوکونازول کاربرد دارند.
- ضدویروس‌ها: برای کنترل هرپس یا HPV تجویز می‌شوند.
- مسکن‌ها و ضدالتهاب‌ها: به کاهش درد و التهاب کمک می‌کنند.
۲. درمان خانگی و تغییر سبک زندگی
- رعایت بهداشت فردی و شستشوی روزانه با آب ولرم (بدون استفاده مداوم از شوینده‌های قوی)
- پوشیدن لباس زیر نخی و تعویض روزانه آن
- پرهیز از دوش واژینال مکرر
- مصرف ماست پروبیوتیک برای تقویت فلور طبیعی واژن
- نوشیدن آب کافی برای دفع سموم بدن
- پرهیز از رابطه جنسی محافظت‌نشده
۳. درمان‌های تکمیلی پزشکی
- در موارد شدید یا مقاوم، ممکن است نیاز به بستری و دریافت آنتی‌بیوتیک وریدی باشد.
- در شرایط خاص، تخلیه آبسه یا بافت عفونی از طریق جراحی انجام می‌شود.
- در صورت وجود IUD آلوده، پزشک توصیه به برداشتن آن می‌کند.
عوارض عدم درمان عفونت رحم
اگر عفونت رحم و واژن درمان نشود، عوارض زیر ممکن است رخ دهد:
- ناباروری به دلیل آسیب به لوله‌های فالوپ
- درد مزمن لگنی
- گسترش عفونت به سایر اندام‌ها
- افزایش خطر بارداری خارج از رحم
- خطر سقط جنین یا زایمان زودرس در زنان باردار
پیشگیری از عفونت رحم و واژن
- رعایت بهداشت فردی و جنسی
- استفاده از کاندوم در روابط جنسی
- مراجعه منظم به متخصص زنان برای انجام معاینات دوره‌ای
- تکمیل دوره درمان در صورت تجویز دارو
- پرهیز از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها
- حفظ سیستم ایمنی قوی با تغذیه سالم و ورزش
عفونت رحم در بارداری
عفونت رحم در دوران بارداری اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا می‌تواند به جنین آسیب بزند. زنان باردار باید به کوچک‌ترین علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی یا تب توجه کرده و سریعاً به پزشک مراجعه کنند. درمان به‌موقع می‌تواند از عوارضی مانند زایمان زودرس، وزن کم نوزاد یا عفونت نوزادی جلوگیری کند.
سوالات متداول
۱. آیا عفونت رحم باعث ناباروری می‌شود؟
بله، در صورت پیشرفت عفونت و آسیب به لوله‌های فالوپ یا رحم، احتمال ناباروری افزایش می‌یابد.
۲. آیا عفونت رحم خودبه‌خود درمان می‌شود؟
خیر، بیشتر عفونت‌ها نیاز به درمان دارویی دارند و در صورت بی‌توجهی می‌توانند مزمن یا شدید شوند.
۳. بهترین روش درمان عفونت واژن چیست؟
روش درمان بسته به علت عفونت متفاوت است. عفونت‌های قارچی با داروهای ضدقارچ و عفونت‌های باکتریایی با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شوند.
۴. آیا رابطه جنسی در زمان عفونت رحم خطرناک است؟
بله، زیرا می‌تواند علائم را تشدید کرده و عفونت را به شریک جنسی منتقل کند.
۵. آیا مصرف مواد غذایی خاصی به بهبود عفونت کمک می‌کند؟
مصرف ماست پروبیوتیک، سیر و سبزیجات تازه می‌تواند در تقویت سیستم ایمنی و تعادل فلور واژن مؤثر باشد.