افتادگی رحم یکی از شایع ترین مشکلاتی می‌باشد که بانوان با آن روبرو هستند، در خصوص آن مهم ترین مسئله این می‌باشد که خیلی‌ها علت ایجاد شدن مشکل را نمی دانند، یا نمی شناسند و یا نمی توانند از بروز آن جلوگیری کنند، بنابراین در بیشتر مواقع زایمان طبیعی، یائسگی و گاهی موارد عفونت‌ها را علت رخ دادن این عارضه می‌دانند .
این در صورتی است که متخصصان و پزشکان زنان عوامل دیگری را تاثیرگذار در افتادگی ارگان‌های کف لگن می‌دانند بنابراین در این مقاله توصیه‌های متفاوتی در خصوص پیشگیری از بروز این عارضه بیان می‌کنیم .
افتادگی رحم چیست؟
افتادگی رحم یا پرولاپس رحم به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن رحم به پایین‌تر از موقعیت طبیعی خود در داخل لگن حرکت می‌کند و گاهی از واژن بیرون می‌زند. این مشکل به علت ضعف یا آسیب به بافت‌های حمایتی لگن، مانند عضلات و رباط‌ها، رخ می‌دهد.
عواملی چون زایمان‌های متعدد، افزایش سن، یائسگی، اضافه‌وزن و فشارهای مزمن مانند یبوست یا سرفه‌های شدید می‌توانند باعث این وضعیت شوند. علائم افتادگی رحم ممکن است شامل احساس فشار یا سنگینی در ناحیه لگن، بی‌اختیاری ادرار، درد در ناحیه کمر و مشکلات جنسی باشد. درمان این بیماری می‌تواند شامل تغییرات در شیوه زندگی، فیزیوتراپی لگن یا در موارد شدیدتر، جراحی باشد.
دلایل افتادگی رحم چیست؟
شرایط زیر می‌تواند منجر به افتادگی‌رحم شود:
- بارداری/چندقلوزایی با زایمان پیچیده یا طبیعی از طریق واژن
- ضعف عضلات لگن با افزایش سن
- ضعیف شدن یا از دست رفتن حجم بافت بعد از یائسگی و از دست رفتن استروژن طبیعی
- شرایطی که منجر به افزایش فشار در شکم شود؛ مانند سرفه مزمن (با برونشیت و آسم)، تنقیه (با یبوست)، تومورهای لگن (نادر است)، یا تجمع مایع در شکم
- افزایش وزن یا چاقی با کشیدگی بیش از اندازه در عضلات لگن
- جراحی بزرگ در ناحیۀ لگن که منجر به از دست رفتن محافظت بیشتر می‌شود
علائم افتادگی رحم
علائم افتادگی رحم ممکن است متغیر باشد و بسته به شدت وضعیت، از خفیف تا شدید متفاوت باشد. برخی از علائم رایج عبارتند از:
- احساس فشار یا سنگینی در ناحیه لگن: این احساس ممکن است در طول روز بیشتر شود و به ویژه زمانی که فرد ایستاده یا فعالیت فیزیکی انجام می‌دهد، برجسته‌تر گردد.
- خروج رحم از واژن: در موارد شدیدتر، ممکن است رحم از واژن بیرون بزند و این وضعیت به صورت قابل مشاهده باشد.
- بی‌اختیاری ادرار: افتادگی رحم ممکن است باعث ضعف در کنترل مثانه شود و منجر به نشت ادرار یا نیاز مکرر به ادرار کردن شود.
- درد در ناحیه کمر یا لگن: افراد مبتلا به این بیماری ممکن است احساس درد یا فشار در ناحیه کمر یا پایین شکم داشته باشند.
- درد یا ناراحتی در هنگام رابطه جنسی: افتادگی رحم می‌تواند موجب ناراحتی یا درد در حین مقاربت شود.
- یبوست یا مشکلات در دفع مدفوع: افتادگی رحم ممکن است فشار زیادی به روده‌ها وارد کند و باعث مشکلات گوارشی مانند یبوست شود.
اگر این علائم را تجربه می‌کنید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا علت آن تشخیص داده شود و درمان مناسب انجام گیرد.
افتادگی رحم باعث چه مشکلاتی می شود؟
افتادگی رحم می‌تواند باعث ایجاد مشکلات مختلفی در زندگی روزمره و سلامت فرد شود. این مشکلات عبارتند از:
- مشکلات ادراری: افتادگی رحم می‌تواند به مثانه فشار وارد کرده و باعث بی‌اختیاری ادرار، احساس نیاز مکرر به ادرار یا نشت ادرار شود. در موارد شدید، ممکن است فرد نتواند به طور کامل ادرار کند.
- مشکلات گوارشی: فشار وارد شده به روده‌ها می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند یبوست، احساس کامل نشدن دفع مدفوع و در برخی موارد، نفخ یا درد در ناحیه شکم شود.
- درد یا فشار در ناحیه لگن و کمر: افتادگی رحم می‌تواند موجب احساس درد، فشار یا سنگینی در ناحیه لگن یا کمر شود که معمولاً در طول روز یا پس از ایستادن یا فعالیت‌های فیزیکی تشدید می‌شود.
- مشکلات جنسی: زنان مبتلا به افتادگی رحم ممکن است احساس درد یا ناراحتی در حین رابطه جنسی داشته باشند. این ممکن است به دلیل تغییرات فیزیکی در ساختار رحم و ناحیه لگن باشد.
- احساس نارضایتی روانی: این بیماری می‌تواند بر روحیه فرد تأثیر بگذارد و منجر به احساس شرم، اضطراب یا کاهش اعتماد به نفس شود. برخی افراد ممکن است از تغییرات بدنی و فیزیکی که ناشی از افتادگی رحم است، ناراحت باشند.
- مشکلات در انجام فعالیت‌های روزمره: به دلیل درد و فشار در ناحیه لگن، فرد ممکن است در انجام فعالیت‌های روزمره مانند پیاده‌روی، بلند کردن اشیاء سنگین یا انجام ورزش‌های معمولی با مشکل مواجه شود.
در صورتی که این مشکلات برای فرد ادامه پیدا کند، درمان‌های پزشکی مختلفی مانند فیزیوتراپی لگن، استفاده از دستگاه‌های حمایتی (مانند pessary) یا جراحی ممکن است توصیه شود.
آزمایشات و معاینات لازم برای تشخیص افتادگی رحم
پزشک شما می‌تواند افتادگی رحم را با سابقۀ پزشکی و معاینۀ بدنی لگن تشخیص دهد.
- پزشک ممکن است شما را در حالت ایستاده و دراز کشیده معاینه کند و از شما بخواهد که سرفه کنید یا زور بزنید تا فشار شکم بیشتر شود.
- برخی شرایط مانند انسداد حالب به دلیل افتادگی کامل، ممکن است به پیِلوگرام وریدی (IVP) یا سونوگرافی کلیه نیاز داشته باشد. محلولی رنگی درون رگ تزریق می‌شود و یک سری اشعه ایکس برای مشاهده ی پیشرفت آن در مثانه گرفته می‌شود.
- اولتراسوند ممکن است برای رد احتمال مشکلات دیگر به کار رود. در این آزمایش، میله‌ای وارد شکم یا واژن می‌شود تا تصاویری با امواج صوتی ایجاد کند.
شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص افتادگی رحم با شماره‌های مطب دکتر پوران حاجیان تماس حاصل فرمایید و خانم دکتر طی یک جلسه مشاوره و معاینه بهترین روش‌های درمانی مناسب با شرایط شما را به شما اعلام می‌کنند.
بیشتر بخوانید : ترکیدن فیبروم رحم
درمان افتادگی رحم
درمان به این بستگی دارد که چقدر ساختار محافظ اطراف رحم ضعیف شده است.
درمان خانگی
شما می‌توانید عضلات لگن را با تمرینات کگل تقویت کنید. شما این کارها را با سفت کردن عضلات لگن انجام می‌دهید؛ به نحوی که انگار در حال متوقف کردن ادرار خود هستید. این تمرین دیافراگم لگن را قوی می‌کند و محافظت بیشتری ایجاد می‌کند. از راهنمایی‌های پزشک استفاده کنید تا بهترین راه‌ها برای حفظ و تمرین عضلات داشته باشید.
داروها
کرم استروژن (هورمون) یا تخمک‌های شیاف یا حلقه‌هایی که در واژن گذاشته می‌شود به بازیابی قوا و حیات بافت‌های واژن کمک می‌کند. اما استروژن فقط برای زنانی که در دوران پس از یائسگی هستند تجویز می‌شود.
جراحی
بر حسب سن و اینکه دلتان بخواهد باردار شوید، جراحی می‌تواند رحم را ترمیم یا آن را بردارد. وقتی تشخیص داده شد و در موارد شدید، رحم شما با هیسترکتومی برداشته می‌شود. هنگام جراحی، جراح می‌تواند افتادگی دیواره واژن، مجرای ادرار، مثانه یا مقعد را اصلاح کند. جراحی می‌تواند توسط جراحی باز شکمی، از طریق واژن یا برش‌های کوچک در شکم یا واژن با ابزار خاص انجام شود.
استفاده از پساری Pessary در افتادگی رحم
اگر جراحی نمی‌خواهید یا فرد مناسبی برای این کار نیستید، ممکن است بخواهید از دستگاه محافظ در واژن خود استفاده کنید که به آن پساری می‌گویند. پساری ابزاری پزشکی است که در داخل واژن کار گذاشته می‌شود و ضمن محافظت از ساختارهای داخل واژن و لگن، رحم را از افتادگی حفظ می‌کند. می‌توانید از این دستگاه به صورت دائمی یا موقتی استفاده کنید.
این دستگاه‌ها در شکل‌ها و اندازه‌های مختلف است و باید با اندازۀ واژن و رحم شما متناسب باشد. اگر افتادگی شما شدید است ممکن است پساری مفید واقع نشود. علاوه بر این، پساری‌ها ممکن است داخل واژن را تحریک کنند و منجر به بوی بد شوند.
بیشتر بخوانید : فیبروم ساب موکوزال
نحوه جلوگیری از افتادگی رحم و مثانه
جلوگیری از افتادگی رحم و مثانه نیازمند توجه به تقویت عضلات و بافت‌های حمایتی ناحیه لگن و رعایت برخی اصول سبک زندگی است. در اینجا به چندین روش برای پیشگیری از افتادگی رحم و مثانه اشاره می‌شود:
- تقویت عضلات لگن:
تمرینات کگل برای تقویت عضلات کف لگن بسیار مؤثر هستند. این تمرینات شامل انقباض و شل کردن عضلاتی است که جریان ادرار را کنترل می‌کنند و می‌توانند از ضعف عضلات لگن و افتادگی رحم و مثانه جلوگیری کنند. - پرهیز از فشار زیاد هنگام دفع:
تلاش برای اجابت مزاج بدون فشار زیاد به ناحیه لگن و پرهیز از یبوست می‌تواند به جلوگیری از افتادگی رحم و مثانه کمک کند. برای پیشگیری از یبوست، رژیم غذایی غنی از فیبر و مصرف آب به اندازه کافی ضروری است. - مراقبت از وزن بدن:
اضافه‌وزن می‌تواند فشار زیادی به عضلات لگن وارد کند و خطر افتادگی رحم و مثانه را افزایش دهد. حفظ وزن سالم از طریق تغذیه متعادل و فعالیت بدنی منظم می‌تواند به پیشگیری کمک کند. - محدود کردن بلند کردن اشیاء سنگین:
بلند کردن اشیاء سنگین یا انجام فعالیت‌های سنگین که باعث فشار به ناحیه لگن می‌شود، می‌تواند به آسیب به بافت‌های حمایتی رحم و مثانه منجر شود. در صورت نیاز به بلند کردن اشیاء سنگین، باید از تکنیک‌های صحیح استفاده کرد. - ورزش‌های منظم:
انجام ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، شنا یا یوگا می‌تواند به تقویت عضلات و بهبود گردش خون در ناحیه لگن کمک کند. اما باید از ورزش‌های سنگین که ممکن است فشار زیادی به ناحیه لگن وارد کنند، اجتناب کرد. - پرهیز از سرفه مزمن:
سرفه مزمن می‌تواند به عضلات و بافت‌های لگن فشار وارد کند. درمان بیماری‌های تنفسی یا سرفه‌های طولانی‌مدت برای جلوگیری از آسیب به ناحیه لگن ضروری است. - مراقبت‌های دوران بارداری و زایمان:
زنان باردار باید از تکنیک‌های صحیح هنگام بلند کردن اشیاء، اجابت مزاج و فعالیت‌های روزانه استفاده کنند. همچنین زایمان‌های طبیعی و زیاد ممکن است فشار بیشتری به عضلات لگن وارد کنند، بنابراین در صورتی که مشکلات لگنی وجود دارد، مشورت با پزشک در دوران بارداری مهم است. - یائسگی و هورمون‌ها:
کاهش سطح هورمون استروژن در دوران یائسگی می‌تواند منجر به ضعیف شدن بافت‌های حمایتی لگن شود. مشاوره با پزشک برای استفاده از درمان‌های هورمونی یا گزینه‌های دیگر می‌تواند به حفظ سلامت ناحیه لگن کمک کند.