فیبروم به تومورهای خوش خیمی (غیر سرطانی) گفته میشود که غالبا در سنین باروری در رحم ظاهر می شوند. فیبرومهای رحمی که با نام های لیومیوما (leiomyoma) یا میوما (myoma) نامیده می شوند، با افزایش خطر سرطان رحم همراه نیستند و تقریبا هرگز به سرطان تبدیل نمی شوند. بسیاری از خانمها در طول زندگی به میوما مبتلا میشوند، اما شاید از وجود آن بی اطلاع باشند. زیرا اغلب بدون هیچ گونه علامتی می باشند و پزشک ممکن است بطور اتفاقی طی معاینه لگن یا سونوگرافی قبل از تولد آن را کشف کند. از نظر اندازه، فیبروم می تواند آنقدر کوچک باشد که با چشم دیده نشود، اما در برخی موارد نیز به صورت توده هایی درمی آید که باعث بزرگ شدن رحم می شود. میوما می تواند تکی یا چندتایی باشد و در موارد شدید، رحم را آنقدر متسع(گشاد) می کند که باعث افزایش وزن می شود.
علائم میوما یا فیبروم رحمی
در بسیاری از موارد میوما هیچ علامتی ندارد. در مواردی که علامت دار می شود، علائم آن میتواند تحت تأثیر محل، اندازه و تعداد، متفاوت باشد. شایع ترین علائم فیبروم رحمی عبارتند از:
- خونریزی شدید قاعدگی
- طولانی شدن دوره قاعدگی تا بیش از یک هفته
- فشار یا درد در ناحیه لگن
- تکرر ادرار
- مشکل در تخلیه مثانه
- یبوست
- کمردرد یا پا درد
طبقه بندی فیبروم
فیبرومها به طور کلی توسط مکان استقرارشان طبقه بندی می شوند. فیبروم های اینترامورال (Intramural fibroids) در دیواره عضله رحمی رشد می کند. میوماهای زیر مخاطی (Submucosal fibroids) داخل حفره رحم و فیبروم های زیر پوستی(Subserosal fibroids) به طرف خارج از رحم رشد می کنند. در صورتی که فیبرومهای موکوزال با پایهای آویزان شده باشند به آنها ساب موکوزال پدانکوله (Pedunculated Submucosal) گفته می شود.
دلایل به وجود آمدن میوما یا فیبروم
اگرچه، علت میوما کاملا مشخص نیست، اما تحقیقات انجام شده و مطالعات بالینی به عوامل زیر اشاره می کنند:
1. تغییرات ژنتیک
بسیاری از فیبرومها حاوی تغییراتی در ژنها هستند که این تغییرات در سلولهای طبیعی عضله رحم دیده نمی شود.
2. هورمون ها
استروژن و پروژسترون، دو هورمون تحریک کننده رشد دیواره رحم هستند و در طول چرخه قاعدگی آنجا را برای بارداری احتمالی آماده سازی می کنند و به نظر می رسد در تقویت رشد فیبرومها موثرند. میوماها گیرندههای استروژن و پروژسترون بیشتری نسبت به سلولهای عضلانی طبیعی رحم دارند و به همین دلیل است که پس از یائسگی کوچک می شوند.
3. سایر فاکتورهای رشد
عواملی که برای حفظ بافت ها به بدن کمک میکنند، مانند فاکتور رشد شبه انسولین نیز، میتوانند بر رشد فیبروم تأثیر بگذارند.
4. ماتریس خارج سلولی (ECM)
ماتریس خارج سلولی مادهای است که مثل ملات بین آجر عمل میکند و باعث میشود سلولها به هم بچسبند. این ماده در فیبرومها افزایش مییابد و آنها را فیبری می کند. به علاوه، فاکتورهای رشد را ذخیره می کند و از این طریق هم باعث ایجاد تغییرات بیولوژیکی در سلولها می شود.
رشد میوما یا فیبروم
محققین بر این باورند که فیبرومهای رحمی از یک سلول بنیادی در بافت ماهیچه صاف رحم (myometrium) ایجاد می شود. این سلول منفرد به طور مکرر تقسیم می شود و در نهایت به توده محکمی که از بافتهای اطراف متمایز است تبدیل می شود. الگوی رشد میوماهای رحمی متفاوت است. ممکن است به آرامی یا به سرعت رشد کنند، یا ممکن است به همان اندازه باقی بمانند. برخی از آنها به جوانههای در حال رشد تبدیل میشوند، در حالی که برخی ممکن است به خودی خود کوچک شوند. بسیاری از فیبرومهایی که در دوران بارداری وجود دارند، بعد از بارداری به موازات برگشتن اندازه رحم به حالت طبیعی، کوچک یا ناپدید می شوند.
عوامل خطر (ریسک فاکتورها)
عوامل خطر شناخته شده ای که می توانند بر رشد فیبروم تأثیر بگذارند عبارتند از: شروع قاعدگی در سنین پایین، چاقی، کمبود ویتامین ،؛ رژیم غذایی غنی از گوشت قرمز و فقیر از سبزیجات برگی، میوه و لبنیات، و نوشیدن مشروبات الکلی از جمله آبجو خطر ابتلا به فیبروم ها را افزایش می دهد. همچنین اگر مادر یا خواهر شما میوما داشته است، شما نیز شانس بیشتری برای داشتن آن دارید.
عوارض فیبرومهای رحمی
اگرچه فیبرومهای رحمی معمولا خطرناک نیستند، اما میتوانند باعث ناراحتی شوند و منجر به بروز عوارض خطرناکی شوند. از مهمترین عوارض آنها کاهش تعداد گلبول های قرمز خون (کم خونی) به دلیل خونریزی سنگین است که باعث ضعف و خستگی می شود. اگرچه به ندرت، ولی گاهی برای جبران این کمبود، انتقال خون ضروری می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده یا تجربه موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد:
- درد مستمر در ناحیه لگن
- دوره های قاعدگی بسیار سنگین، طولانی و دردناک
- لکه بینی یا خونریزی بین دوره ها
- مشکل در تخلیه مثانه
- کاهش تعداد گلبولهای قرمز خون (کم خونی) در صورتی که توضیح دیگری نداشته باشد
نکته!
در صورت مشاهده خونریزی شدید واژینال یا درد شدید و ناگهانی لگن، باید سریعا به پزشک یا سایر مراکز درمانی مراجعه و موضوع را پیگیری کنید.
تشخیص میوما یا فیبروم رحمی
فیبروم رحم معمولا طی معاینه معمولی لگن حس می شود. پزشک ممکن است بی نظمی در شکل رحم را احساس کند و این نشان دهنده وجود فیبرومها است. در صورت وجود این علامت، پزشک ممکن است آزمایشات زیر را انجام دهد:
تست های آزمایشگاهی
اگر خونریزی قاعدگی شما غیر عادی است، پزشک ممکن است آزمایشهای دیگری را برای بررسی دلایل احتمالی تجویز کند. این موارد میتواند شامل شمارش کامل خون (CBC) یا سایر آزمایشات باشد.
سونوگرافی
در صورت نیاز به تأیید، پزشک ممکن است سونوگرافی را پیشنهاد کند. این کار به منظور تأیید تشخیص، و نقشه و اندازه گیری فیبروم ها و توسط امواج صوتی صورت می گیرد.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
در صورتی که سونوگرافی سنتی اطلاعات کافی را در اختیار پزشک قرار ندهد، او ممکن است تصویربرداری را پیشنهاد کند.تصویربرداری MRI اندازه و محل فیبرومها را با جزئیات بیشتری نشان میدهد و به تعیین گزینههای درمانی مناسب کمک میکند.
هیستروسونوگرافی
هیستروسونوگرافی از محلول آب نمک استریل برای باز کردن حفره رحم استفاده میکند و گرفتن تصویر از فیبروم های زیر موکوسی و مخاط رحم را آسانتر میکند.
هیستروسالپنگوگرافی( Hysterosalpingography )
در این روش برای واضح کردن حفره رحمی و لوله های تخمدان در تصاویر اشعه ایکس، از رنگ استفاده میشود. این به پزشک کمک میکند تا متوجه شود که لولههای تخمدان باز هستند یا بسته، و همچنین میتواند فیبروم های زیر موکوس را مشاهده کند.
هیستروسکوپی
پزشک تلسکوپ کوچکی به نام هیستروسکوپ را وارد رحم میکند. سپس محلول نمکی را به درون رحم تزریق میکند تا حفره آن باز شود و بتواند دیواره های رحم و دهانه لوله های تخمدان را معاینه کند.
گزینه های درمان فیبروم زیاد است که پزشک در مورد آن تصمیم می گیرد. میوما در بسیاری از موارد بدون علامت یا دارای علائم خفیفی است که فرد می تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد. در این موارد میوما بندرت مانع بارداری می شود. معمولا به آرامی رشد میکند و بعد از یائسگی همراه با کاهش سطح هورمون های تولید مثلی کوچک می شود.
- درمان با دارو
با توجه به اندازه و محل قرار گیری آن ممکن است پزشک شروع به دارو درمانی کند. داروهای فیبروم رحمی هورمونهایی را هدف قرار می دهند که چرخه قاعدگی را تنظیم می کند و علائمی مانند خونریزی شدید قاعدگی و فشار لگن را درمان می کنند. آنها فیبروم ها را کاملا از بین نمی برند، اما ممکن است باعث کوچک شدن آنها شوند.
- سونوگرافی متمرکز شده
سونوگرافی متمرکز شده (FUS) یک روش درمانی غیر تهاجمی، بی خطر و موثر برای از بین بردن میوما است. این روش نیازی به برش ندارد و سرپایی انجام می شود. بیمار داخل یک اسکنر MRI قرار می گیرد که مجهز به سونوگرافی است. تصاویر محل دقیق فیبرومها را به پزشک می دهد و به کمک امواج صوتی (فراصوت) بافت میوما گرم شده، از بین می رود.
- آمبولیزاسیون شریان رحمی
ذرات كوچك (عوامل آمبوليك) به درون سرخرگهای تغذیه کننده رحم تزریق و جريان خون به سمت فيبروم ها قطع مي شود و منجر به كاهش و از بین رفتن آنها مي شود.
- فرسایش بسامد (فرکانس) رادیویی
در این روش، از انرژی فرکانس رادیویی برای تخریب و از بین بردن فیبرومهای رحمی و رگهای خونی تغذیه کننده آنها استفاده میشود. این کار را می توان در طی یک عمل لاپاراسکوپی یا خارج رحمی انجام داد. روشی مشابه به نام کرایومیولیز نیز میوما را با انجماد از بین می برد.
- میومکتومی لاپاروسکوپی یا رباتیک
میومکتومی رباتیک به پزشک نمایی بزرگتر و سه بعدی از رحم می دهد، و جراح با استفاده از دوربین کوچک متصل به یکی از ابزارها، ناحیه شکم را روی مانیتور مشاهده می کند. این روش دقت و انعطاف پذیری بیشتری نسبت به روش ها دارد. جراح با استفاده از ابزارهای باریک وارد شده از برشهای کوچک در شکم، میوما را برداشته و رحم را تغییر نمیدهد.
- میومکتومی هیستروسکوپی
در صورتی که میومها در داخل رحم باشند (ساب موکوزال) این روش گزینه خوبی است. جراح با استفاده از وسایل وارد شده از طریق واژن و دهانه رحم به رحم، به آنها دسترسی پیدا کرده و آنها را از بین می برد.
- میومکتومی شکم
وقتی فیبرومها متعدد، بسیار بزرگ یا بسیار عمیق هستند، پزشک ممکن است از روش جراحی باز شکمی برای از بین بردن آنها استفاده کند. اما جای زخم بعد از عمل می تواند در باروری آینده تأثیر بگذارد.
برخی از منابع درمان های جایگزین مانند رژیم غذایی خاص، مگنت تراپی، گیاهان دارویی یا هومیوپاتی را ترویج می کنند. تاکنون هیچ مدرک علمی برای حمایت از اثربخشی این تکنیک ها در دست نیست.
خطر ابتلا به فیبروم های جدید
در همه روشهایی که ذکر شد (بجز هیسترکتومی)، جوانههای ریز میوما که در حین عمل تشخیص داده نشده اند، میتوانند رشد کنند. همچنین در برخی از روشها (میومکتومی لاپاروسکوپی یا رباتیک، فرسایش رادیویی یا جراحی سونوگرافی متمرکز) ممکن است فقط بعضی از فیبروم های موجود درمان شوند.
اگرچه، در اغلب موارد فیبروم تعارضی با بارداری ندارد، اما این امکان نیز وجود دارد که بعضی از انواع آن، بخصوص انواع زیر موکوسی، باعث نازایی یا سقط جنین شوند. به علاوه، افرادی که مایل به باردار شدن هستند باید بدانند که بعضی روشها از جمله، هیسترکتومی و فرسایش آندومتر شانس باردار شدن را از بین می برند. آمبولیزاسیون شریان رحمی و فركانس پرتونگاری هم نمی توانند بهترین گزینه باشند. میومکتومی می تواند درمان انتخابی مناسبی باشد با این حال، بهتر است حتما با پزشک مشورت کرد.
پخش شدن در حین عمل برداشتن فیبروم
فرایندهایی که در آنها فیبروم ها به قطعات کوچکتر شکسته می شوند، ممکن است باعث پخش شدن سلولهای سرطانی باشند که از قبل تشخیص داده نشدهاند. این خطر میتواند در تمام میومکتومیها وجود داشته باشد و حتما قبل از انجام عمل باید با پزشک در مورد آن مشورت نمود.
محققان همچنان به بررسی علل تومورهای فیبروئیدی مشغولند و شواهد علمی کمی در مورد نحوه جلوگیری از آنها در دسترس است. اما گفته میشود که با اصلاح سبک زندگی مانند حفظ وزن طبیعی، خوردن میوه و سبزیجات، کاهش مصرف گوشت قرمز و انجام منظم ورزش های روزانه می توان خطر ابتلا به فیبروم را کاهش داد. همچنین برخی تحقیقات نشان می دهند که استفاده از داروهای ضد بارداری هورمونی می تواند با خطر کمتری برای ابتلا به فیبروم همراه باشد.
دکتر جراح فیبروم در تهران کلیک کنید
بهترین دکتر برای جراحی فیبروم کلیک کنید
جراحی لابیاپلاستی
---------------------------------------------------------------------------------------------
جهت هماهنگی تبلیغات در این سایت و صفحه اینستاگرام خانم دکتر پوران حاجیان
با شماره 09128000657 تماس بگیرید
منابع مورد استفاده
. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/uterine-fibroids/symptoms-causes/syc-20354288
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/uterine-fibroids/diagnosis-treatment/drc-20354294