بیماری پرولاپس یا افتادگی رحم را بیشتر بشناسیم
در سالهای اخیر با توجه به پیشرفت تکنولوژی و علم در حوزه بیماری زنان گامهای بسیار بزرگی برای درمان و تشخیص زود هنگام بیماریهایی مانند افتادگی رحم برداشته شده است. اما متاسفانه بسیاری از افراد به دلیل ترس حتی پس از مشاهده علائم اولیه نیز با تاخیر به پزشک متخصص مراجعه میکنند. یکی از بیماریهای شایع در حوزه زنان افتادگی رحم است که در اغلب موارد به اشتباه تنها عامل این بیماری را زایمان طبیعی میدانند.
پایین افتادگی رحم
رحم و انتهای روده بزرگ و مثانه به طور طبیعی به واسطه چندین ماهیچه، بافت و رباط در جای اصلی خود نگه داشته شده است. اگر بافتهای نگه دارنده اندامها در محل خود به اندازه کافی قوی نباشند یک یا چند اندام ممکن است از محل خود پایین بیافتد که به آن پرولاپس رحم یا پایین افتادگی اندام درونی گفته میشود.
عوامل موثر در افتادگی رحم
احتمال پیشرفت پرولپس با بالا رفتن سن و کاهش سطح استروژن شدیدتر میشود. زیرا وظیفه هورمون استروژن تقویت عضلات لگن است. احتمال پرولپس با زایمان و حاملگی نیز رابطه مستقیم دارد. زنانی که بیش از یک بار زایمان طبیعی داشته اند و یا به سن یائسگی رسیده اند بیشتر از سایرین در معرض خطر این بیماری قرار دارند.
علائم پرولاپس در بانوان
چاقی، سرفههای مزمن و شدید، کارکرد طاقت فرسا و کشیدگی ماهیچه اول لگن به عنوان مثال با کار سنگین فیزیکی از فاکتورهای خطرناک ایجاد پرولپس است. افتادگی رحم ممکن است با چندین درد همراه باشد:
- درد قسمت پایین کمر
- بی اختیار در ادرار
- مشکلات خالی کردن مثانه و ادرار
- یبوست
تشخیص افتادگی رحم
پزشک با ارزیابی علائم و تست عملکرد لگن میتواند افتادگی رحم را تشخیص دهد. او در حین معاینه برای مشاهده رحم، دهانه رحم و واژن وسیلهای به نام اسپکولوم را داخل واژن قرار میدهد. پزشک ممکن است از شما بخواهد دراز بکشید و یا بایستید و مانند زمانی که در حال دفع مدفوع هستید به شکم خود فشار بیاورید تا بتواند میزان افتادگی را رحم را تشخیص دهد.
مراحل مختلف پرولاپس
افتادگی رحم دارای درجات مختلفی میباشد که با توجه به آن میتوان میزان پیشرفت بیماری را تعیین کرد.
مرحله اول یا I: در این مرحله رحم در نیمه بالایی واژن قرار دارد و هنوز به دهانه واژن نزدیک نشده است.
مرحله دوم یا II: در این مرحله رحم به نزدیکی دهانه واژن رسیده است اما از آن خارج نشده است.
مرحله سوم یا III: رحم در مسیر خروج از واژن قرار گرفته است اما کاملا از آن خارج نشده است.
مرحله چهارم یا IV: در مرحله چهارم دهانه رحم به طور کامل از دهانه واژن خارج شده است.
راههای پیشگیری از پایین افتادگی رحم
در بسیاری از مواقع نمیتوان از افتادگی رحم پیشگیری کرد. اما با رعایت نکات زیر میتوان احتمال خطر آن را کاهش داد:
- انجام تمرینات ورزشی منظم: ورزشهایی که به صورت مداوم توسط بیمار انجام شود در تقویت عضلات لگن بسیار موثر خواهد بود. البته انجام ورزشهای سنگین که موجب ایجاد فشار در ناحیه لگن و واژن میشود به هیچ عنوان توصیه نمیشود. در صورتی که در دوران بارداری خود هستید با پزشک متخصص خود درباره شروع ورزشهای پیشگیری از افتادگی رحم در نیمه دوم بارداری صحبت کنید.
- حفظ وزن متعادل: اضافه وزن یکی از فاکتورهای مهم در افتادگی رحم میباشد. با تغییر سبک زندگی و اصلاح روش تغذیه رسیدگی به وزن مطلوب به راحتی امکان پذیر است. کاهش وزن علاوه بر پیشگیری در بروز پرولاپس در کنار تمرینات منظم ورزشی کمک شایانی به درمان این بیماری میکند.
- مصرف استروتژن در دوران یائسگی: افزایش میزان استروتژن در بانوانی که در دوران یائسگی خود هستند علائم پرولاپس را تا حد چشمگیری کاهش میدهد.
- انجام تمرینات کگل یا کف لگن: تمرینات کگل در تقویت عضلات کف لگن بسیار موثر است. هر چند باید در نظر داشته باشیم این تمرینات در مراحل اولیه افتادگی موثر هستند. در این ورزش از بیمار خواسته میشود تا به مدت پنج تا ده ثانیه عضلات کف لگن خود را منقبض کند و سپس در ادامه به مدت پنج تا ده ثانیه شل کند. برای گرفتن نتیجه مطلوب توصیه میشود این تمرینات حداقل روزی سه بار و هربار 15-20 بار توسط بیمار انجام شود.
درمان افتادگی رحم
چندین روش برای درمان پرولپس وجود دارد. در افتادگی رحم خفیف درمانهای هورمونی ممکن است کافی باشد. قرار دادند رحم بند یا پساری( وسیلهای برای پوشاندن گردن رحم) ممکن است به اندازه کافی به افتادگی رحم کمک کند. پساری با توجه به تشخیص پزشک ممکن است برای مدت طولانی یا کوتاه مورد استفاده قرار بگیرد. فیزیوتراپ ممکن است به تقویت ماهیچه های لگن اقدام کند و ناراحتیهای شما را کاهش داد. پزشک متخصص ممکن است تصمیم به جراحی بگیرد. تا ارگانهای پایین افتاده را در محل قبلی و اصلی خود قرار دهد. در حالت عادی اورولوژیست و یا متخصص زنان در صورتی که درمانهای دیگر جواب ندهند به جراحی روی می آورند.
کلام آخر:
با توجه به عوارض پرولاپس مانند انسداد روده کوچک، خونریزیهای غیرطبیعی و بی اختیاری در کنترل ادرار باید این بیماری توسط افراد جدی گرفته شود. هر چند پرولاپس در برخی بیماران قابل پیشگیری نیست اما با انجام اقدامات زود هنگام و مناسب میتوان خطر ابتلا به پرولاپس را کاهش داد. توصیه میشود بانوان به طور سالیانه برای انجام معاینات لگنی و سایر آزمایشها به پزشک متخصص زنان و زایمان خود مراجعه کنند.